طراحی‌های تادائو آندو: هایکوهای معمارانه
پنج‌شنبه، ۳۱ تیر ۱۴۰۰
تادائو آندو در استودیوی شخصی‌اش
تادائو آندو در طیف گوناگونی از کاغذها طراحی می‌کند. از برگه‌های دفترخاطراتش گرفته تا دسته‌ای از برگه‌های یک‌شکل و هم‌اندازه‌ای که برای پیش‌طرح‌زدن از آن‌ها استفاده می‌کند. او دفترجیبی‌اش را همیشه هنگام کارکردن روی میز کار کنار دستش می‌گذارد، اما از قالب متفاوتی از دفترطراحی نیز استفاده می‌کند: دفترچه‌های اماکیمونو.
تادائو آندو از برجسته ترین معمارانی است که امروز مشغول کار است. در دنیای معماری امروز، کمتر کسی است که نام تادائو آندو را نشنیده باشد. چهارده‌ساله بود که با دیدن نجار جوانی که مغازه‌اش در خیابان مقابل خانه‌شان بود، شوق معمارشدن در دلش افتاد. جوانی بسیار متعهد و پرتلاش، که صنعت و ساختار سنتی چوبی ژاپنی را به تادائو آندو یاد داد و باعث شد او بیشتر وقتش را در طول روز صرف ساخت مدل‌های چوبی از کشتی و هواپیما کند. در ۲۰ سالگی بوکس را کنار گذاشت تا معمار شود و بیش از هر معلمی، خودش معلم خودش بود. مطالعه و دیدن آثار لوکوربوزیه، آلوار آلتو، فرانک لوید رایت تاثیر به‌سزایی بر او گذاشت. آندو از زمان تأسیس کارگاه شخصی خود در سال ۱۹۷۰ تاکنون بیش از یکصد و پنجاه پروژه معماری را طراحی کرده است.
استودیو شخصی تادائو آندو
در مقابل طرح‌های مدادی و فکرشده لوکوربوزیه، طراحی‌های تادائو آندو به اساس طراحی معمارانه برمی‌گردند. برخلاف طراحی هندسی بسیاری از معماران، طرح‌های او مستقیم می‌رود سر اصل مطلب: حفظ سادگی در عین طراحی پیچیده فضا. سادگی طراحی‌های او در ساختمان‌هایش عینا تجسم پیدا می‌کند و معتقد است که نور، سایه و فضا باید بیش از فرم‌های ماده در معماری ما را به خود مشغول کنند و باید در طراحی معمارانه در الویت باشند. مثلا از پیش‌طرح‌هایی که آندو برای کلیسای نور کشیده بود، می‌توان تجسم کرد که اثر نهایی او همان‌چیزی می‌شد که امروز می‌بینیم. ساختمانی مکعب‌مستطیل، عاری از هرگونه تزئیین و نقاشی، با شاخه‌ای از نور.
طراحی‌های تادائو آندو برای کلیسای نور
طراحی‌های تادائو آندو برای کلیسای نور
طراحی‌های تادائو آندو برای کلیسای نور
طراحی‌های تادائو آندو برای کلیسای نور
ماکت کلیسای نور
کلیسای نور، تادائو آندو
تادائو آندو دستاوردهای غنی و متنوع‌اش را در معماری، تا حد زیادی به نقاشی‌های زغالی، سفرنامه‌ها و عکس‌هایی که می‌گرفت مدیون است. فضا از بزرگ‌ترین دغدغه‌های آندو است و همواره می‌کوشد پاسخ مناسبی برای فضا در طرح‌هایش ارائه کند. خودش می‌گوید فضاهایی را که طراحی می‌کند، گاهی از یک عبارت الهام می‌گیرد یا از شخصیت خودِ سفارش‌دهنده که باعث می‌شود تصویر آندو از فضایی که می‌خواهد برایش طراحی کند، عمیق‌تر شود.
آندو در طیف گوناگونی از کاغذها طراحی می‌کند. از برگه‌های دفترخاطراتش گرفته تا دسته‌ای از برگه‌های یک‌شکل و هم‌اندازه‌ای که برای پیش‌طرح‌زدن از آن‌ها استفاده می‌کند.
تادائو آندو در حال طراحی
برگی از دفترخاطرات تادائو آندو در نمایشگاه آرشیو معماران مدرن در ژاپن/ عکس از: designboom
و دفترجیبی‌اش را همیشه هنگام کارکردن روی میز کار کنار دستش می‌گذارد:
تادائو آندو در استودیوی شخصی‌اش
اما تادائو آندو از قالب متفاوتی از دفترطراحی هم استفاده می‌کند: دفترچه‌های اماکیمونو
اِماکیمُونو (به ژاپنی: 絵巻物, Emakimono)، یا ایماکی (巻)) یک سیستم روایی افقی با ترتیبی مشخص، از دست‌نویس‌های نقاشی شده ژاپنی است که به دوره نارا در قرن هشتم میلادی برمی‌گردد. ترتیب کارها در اماکیمونوهای تادائو آندو معلوم نیست و قطعا به ترتیب نقاشی نشده‌اند. در اطراف طراحی‌ها هیچ نوشته‌ای نیست که شما را راهنمایی کند، مگر یک یا دو کلمه که در حاشیه طرح‌ها، بالا یا پایین آن‌ها نوشته شده.گرچه در برخی صفحات، عکس‌های کوچکِ بریده‌شده‌ای، بالا یا پایین طراحی‌ها چسبانده شده است و مسیر شکل‌گیری و کامل‌شدن ایده‌های او را نشان می‌دهد. برای تادائو آندو که با بتن و شیشه ساختمان‌هایش را می‌آفریند، طراحی‌هایش خیلی رنگی و خیال‌انگیزند. به حدی که نمی‌توان دقیقا گفت که طراحی‌های او معمارانه‌اند. درختان و جنگل‌ها و سبزه‌ها لکه‌هایی روشن از سبز هستند و آب استخر و آب‌راه‌ها، آبی نیلگون.
دفترچه اماکیمونو تادائو آندو/ عکس از: studiointernational
دفترچه اماکیمونو تادائو آندو/ عکس از: studiointernational
دفترچه اماکیمونو تادائو آندو/ عکس از: studiointernational
دفترچه اماکیمونو تادائو آندو/طرحی برای کلیسای نوی/ عکس از: studiointernational
آندو دستورالعمل منحصربه‌فردی برای ساختن بتن آثارش دارد و آن را «بتن آندو» می‌نامد. آندو معتقد است که این بتن توازن کاملی از آب، شن‌وماسه، سنگدانه‌ها و میله‌های فولادی است. ساختمان‌های بتنی او با بی‌وزنی فیزیکی نور متعادل می‌شوند و نور، برخلاف دیگر عناصر معماری که او در ساختمان‌هایش به کار می‌گیرد، غیرفیزیکی اما حیاتی است. دیوارهای بتونی صاف در آثار او، با نور به زندگی آمده‌اند و این بازتعریف نقش نور در آثار آندو شگفت‌انگیز است.
او معتقد است وقتی معماری سنتی ژاپنی را بررسی می‌کنید، باید روی ارتباط فرهنگ ژاپنی با طبیعت متمرکز شوید. معماری ژاپنی در مسیر شکل‌گیری و تکاملش، همواره نزدیک طبیعت زندگی‌کردن را مدنظر داشته و به نظر می‌رسد ساختمان‌های تادائو آندو به راستی در همین مسیر پیش می‌رود. از نظر آندو سطوح، فضایی نیستند. آن‌ها را باید از میان برداشت تا جایی برای تجربه فضایی ایجاد شود. تجربه‌ای که با جسم و روح احساس شود. آنچه در دین و فرهنگ ژاپنی شین‌تای نامیده می‌شود. او معتقد است که «معماری نباید زیاد صحبت کند. باید سکوت کند و طبیعت را در هیأت نور و باد بنماید» و نور «عاملی مهم و کنترل‌کننده» است. سادگی معماری در آثار او تحت‌تاثیر مستقیم فرهنگ ژاپنی و آیین ذن، بر احساس درون متمرکز است و تاکید او بر فضای خالی، جلوه‌ای‌ست از هایکو. آندو تاکید و تلاش زیادی داشته تا ساختمان‌هایش به ملیت و جغرافیایی وابسته نباشند و توانسته از دل سنت معماری ژاپنی، به نیازهای امروزی پاسخی هنرمندانه دهد. در ادامه، شما را به تماشای تعدادی از طراحی‌های او دعوت می‌کنیم.
نمایشگاه تادائو آندو از آرشیو معماران مدرن در ژاپن
نمایشگاه تادائو آندو از آرشیو معماران مدرن در ژاپن
Punta della Dogana Contemporary Arts Center, Venice; تصویر از architizer
Morimoto Restaurant, New York City, New York، تصویر از architizer
The Pulitzer Arts Foundation, St. Louis, Mo.; تصویر از ArchDaily
تادائو آندو در جوانی، پشت میز کارش
_تصاویر از منابع زیر انتخاب و گردآوری شده‌اند: