الهام هر جایی هست. همراهت یک دفترچه‌ یادداشت داشته باش.

می‌دانستید که ویکتور هوگو، نویسنده بزرگ فرانسوی قرن نوزدهم، خالق جاودان «بینوایان» و «کوژپشت نوتردام»، نقاش گمنامی بود که نه برای نمایش عموم، بلکه برای لذت خودش و برای هدیه‌دادن به خانواده و دوستانش نقاشی می‌کشید؟

ویکتور هوگو به عنوان یک غیرحرفه‌ای در نقاشی، بسیار پرکار بود: بیش از چهارهزار طراحی و نقاشی از ویکتور هوگو به‌جامانده. خودِ اوژن دلاکروا گفته بود که اگر ویکتور هوگو انتخاب می‌کرد به جای نویسنده نقاش شود، می‌توانست نقاش موفقی باشد و تحولی در نقاشی به وجود آورد.

یکی از عجیب‌ترین آثار هوگو، «سرنوشت من»، با مرکب قهوه‌ای و گواش سفید، در ۱۸۶۷ نقاشی شده. تقریبا در همان دورانی که گوستاو کوربه، نقاش بزرگ و پایه‌گذار مکتب رئالیسم، اثری مشابه را نقاشی کرده بود. هر دو از پایان‌یافتن حکومت ناپلئون سوم نگرانی‌هایی داشتند: هوگو پیش‌تر در تبعید بود و کوربه مجبور بود به زودی فرانسه را ترک کند.

هوگو در بعضی نقاشی‌هایش، روش‌هایی بسیار تجربی را به کار گرفته. «خالی‌کردن یک جزیره» از غیرمعمول‌ترینِ آن‌هاست. که می‌توان گفت بی‌شباهت به هنر آوانگارد قرن بیستم نیست. او می‌گفت که بدون نگاه کردن به کاغذ و با شیوه «Automatic Drawing» آن را کشیده. شیوه‌ای که بعدا نقاشان سوررئالیست آن را به کار بستند.

نقاشی در طول دوره ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۱ که هوگو تصمیم داشت خود را وقف سیاست کند و نوشتن را کنار بگذارد، به منبع خلاق منحصر به فرد او تبدیل شد. هوگو فقط روی کاغذ و در مقیاس کوچک طراحی می‌کرد. معمولا با لکه‌هایی از مرکب قهوه‌ای یا سیاه نقاشی می‌کشید یا با خودکار. با اندکی رنگ سفید یا دیگر رنگ‌ها. طراحی‌ها و نقاشی‌هایش را از دید عموم دور نگه داشت تا آثار ادبی‌اش را تحت‌الشعاع قرار ندهند.

وقتی ناپلئون سوم در سال ۱۸۵۱ زمام امور فرانسه را به دست گرفت، ویکتور هوگو به ناچار راهی تبعید شد. نقاشی که در آغاز به عنوان یک سرگرمی معمولی دنبال می‌شد، اندکی قبل از تبعید، برای هوگو اهمیت بیشتری پیدا کرد. در پانزده‌سالی که در جزیره نورماندی ساکن و در تبعید بود، برخی از بهترین آثارش را نوشت. از جمله: بینوایان.

بخشی از رمان بینوایان

دفترچه‌ای ۹در۱۵سانتی‌متر که در برگ اولش، به خط خود هوگو تاریخ خورده است و کنار طراحی‌هایش جمله‌هایی هم دیده می‌شود. وقتی تبعید هوگو آغاز شد، دو دفتر جیبی کوچک را همه‌جا با خودش به همراه می‌برد. یکی عمدتا برای حساب‌ها و امور خانه بود و تقریبا شبیه یک دفتر خاطرات. دومی برای نقاشی‌ها و طراحی‌هایش بود و نوشتن شعر و جملاتش. هوگو از مناظر، دریا و خانه‌اش طراحی می‌کرد و وقتی عموم از خانه‌اش در نورماندی بازدید می‌کردند از هدیه‌دادن کارت‌های تبریکی که طراحی می‌کرد، خیلی لذت می‌برد. تعدادی از ورق‌های این دفتر، نقاشی‌هایی‌ست با لکه‌های مرکب. طوری که تخیلش را آزاد بگذارد که به هرکجا می‌خواهد برود.