«اتودبرداری شهری» یا طراحی از شهر(Urban Sketching)
«اتودبرداری شهری» یا طراحی از شهر(Urban Sketching) خیلی پیش‌تر از آن‌که این عنوان را برایش انتخاب کنند وجود داشته است. اتودبرداری شهری یعنی به جای این‌که از مطالب مرجع مثل عکس‌ها برای معرفی یک مکان استفاده کنیم، یا با کلمات توصیفش کنیم آن را طراحی می‌کنیم. تمرکز این شاخه از طراحی، بر معماری ست یا زندگی‌ای که در خیابان جریان دارد. مثلا طراحی‌کردن آدم‌ها در کافه‌ها، رفت‌وآمد روزانه‌شان یا هر چیزی که در تعامل افراد با هم اتفاق می‌افتد. اتودبرداری شهری مثل یک گزارش هنری است. شما بخشی از مشاهدات و تجربه‌تان در زمان و مکان خاصی را طراحی می‌کنید. گزارشی که خاص شماست و به سبک روایت شما شکل می‌گیرد. باید حواسمان باشد اتودبرداری از شهر، با کار نقاشانی که ساعاتی طولانی به کشیدن منظره‌ای مشغولند و در محلی وسایلشان را می‌چینند و کار می‌کنند(اصطلاحا plein-air painting) متفاوت است.
فقط با طراحی‌کردن، طراحی‌کردن همه‌چیز، طراحی‌کردنِ بی‌وقفه است که در یک روزِ خوب در کمال تعجب می‌فهمید که چیزی در شخصیت واقعی شما شکل گرفته است.
کامیل پیسارو
طراحی، چیزی نیست که کسی آن را می‌بیند. طراحی چیزی است که باعث می‌شود دیگران ببینند
در سال ۲۰۰۷ گابریل کامپاناریو[۱] انجمنی در سیاتل تاسیس کرد که توجه طراحان بسیاری از سراسر جهان را به خود جب کرد. کسانی که دوست دارند شهرهایی که در آن‌ها زندگی می‌کنند یا به آن‌ها سفر می‌کنند را طراحی کنند. ایستاده در گوشع کوچه و خیابان، نشسته پشت میز کافه‌ای یا روی نیمکتی. انجمن Urban Sketchers یک انجمن مستقل و غیردولتی است که عملکرد مثبتی در گسترش محبوبیت اتودبرداری شهری داشته است و به آن ارزش هنری بخشیده و هدفش «قصه‌گویی هنرمندانه، ارزش هنری طراحی مکان و ترویج آن» عنوان شده. نشان‌دادن جهان در یک نقاشی، در یک زمان که می‌تواند تصویری صمیمانه‌تر از آن شهر و تصوری واقعی‌تر از تجربه زندگی در شهر را به دیگر افراد در سراسر دنیا نشان دهد. ادگار دگا می‌گفت: «طراحی، چیزی نیست که کسی آن را می‌بیند. طراحی چیزی است که باعث می‌شود دیگران ببینند.»
برای اتودبرداری از شهر چه لوازمی نیاز است؟
· مداد: اگر یک مداد مکانیکی مثل اتودهای طراحی یا مدادنوکی را انتخاب کنید بهتر است چون به سرعت شما در طراحی‌کردن کمک می‌کند. نیازی نیست وقتی صرف تیزکردنش کنید یا وسط طراحی‌کردن نگران شکستن نوک مداد باشید. دو نمونه از اتودبرداری با مداد را در پایین می‌بینید:
· خودکار یا روان‌نویس: از بهترین ابزارهایی است که می‌توانید همراه داشته باشید. مخصوصا اگر مجموعه کوچکی با ضخامت‌های گوناگون خریداری کنید.نمونه‌های اتودبرداری با خودکار، راپید یا روان‌نویس را در پایین می‌بینید:
· آبرنگ: این‌که در کارتان از رنگ استفاده کنید یا نه کاملا اختیاری است. اما آبرنگ می‌تواند گزینه جذاب و دوست‌داشتنی برای اتودبرداری از شهر باشد:
رالف پاتس[۲]، سفرنامه‌نویس مشهور امریکایی در وبلاگش می‌نویسد: «من وقتی در جاده‌ام دوست دارم نقاشی بکشم. حتی اگر یک دوربین دیجیتال مناسب همراهم باشد. شما هیچ کدام از صحنه‌ها، اشیا و افراد را نمی‌توانید تنها با فشار دادن دکمه‌ی شاتر دوربینتان از نو خلق کنید. برای من نقاشی‌کردن حس صمیمی‌تری دارد زیرا شما متوجه جزئیاتی می‌شوید که موقع عکس‌گرفتن نادیده گرفته می‌شوند. لازم نیست همه قلم‌موها و رنگ‌هایتان را همراه داشته باشید. من معمولا یک مداد، پاک‌کنی با نوک تیز و سه‌رنگ خودکار ژله‌ای همراه می‌برم. برای سفرهایی که ترجیح می‌دهم نقاشی کنم، یک دفترچه طراحی و جعبه کوچک آبرنگ همراه خود می‌برم. رنگ‌های آبرنگ می‌توانند تیوپی یا خشک باشند که برای همراه‌داشتن در سفر مناسب‌تر است و فقط با افزودن مقداری آب می‌توان دوباره از آن‌ها استفاده کرد و دقیقا به همین دلیل است که آبرنگ را به مدتی طولانی می‌توان در جاده‌ها به همراه داشت...»[۳].
پاستل گچی یا روغنی
مدادرنگی
· دفترطراحی با جد سخت
برای اتودبرداری از شهر، بهتر است ابزارهایی را انتخاب کنیم که قابل‌حمل هستند یا برای استفاده به کنترل و مراقبت خاصی نیاز ندارند. گواش یا ماژیک ممکن است خشک شوند. ماژیک در گرما خراب شود و اگر در موقعیتی باشیم که بخواهیم سریعا وسایلمان را جمع کنیم و از بسته‌بودن درب گواش مطمئن نباشیم، ممکن است با یک مشکل ناخواسته مواجه شویم. این یک انتخاب شخصی است که از چه کارماده‌ای استفاده کنیم. در پایین دو نمونه از اتودبرداری شهری با ماژیک را می‌بینید:
چه‌طور شروع کنیم؟
اگر در طراحی و نقاشی مبتدی هستید و دوست دارید اتودبرداری شهری را شروع کنید:
بهتر است با تمرین مفاهیم پایه در خانه شروع کنید: ممکن است شروع طراحی در مکان‌های عمومی یا در شرایطی که کاملا مستقر نیستید شما را عصبی یا مضطرب کند و از ادامه کار دلزده شوید. تمرین منظم باعث می‌شود اعتماد به نفس‌تان برای شروع بالاتر برود و شروع آسان‌تر شود.
چه مبتدی هستید چه حرفه‌ای: می‌توانید برای شروع از خانه‌تان شروع کنید. یک چالش ۱۴ روزه تعریف کنید که طبق آن، هر روز در خانه اتودپردازی را تمرین کنید و حین تمرین از زمان غافل نشوید.
در هفته دوم: کیف سبکی از وسایلی که دوست دارید بیرون از خانه با آن اتودپردازی کنید را جمع کنید. همه چیز را حاضر کنید و این هفته سعی کنید با این کیف و در زمان محدودتری در خانه و حیاط خانه‌تان یا محوطه سبز آپارتمان‌تان تمرین کنید تا هم حمل‌کردن وسایلتان را تمرین کرده باشید و هم زمان را. این روش باعث می‌شود با استقرار نداشتن آشنا شوید و تمرینش کنید.
و بلاخره جرات کنید و ماجراجویی‌‌تان را شروع کنید. پرسه بزنید و هرچیزی که برایتان جالب است را در دفترتان بکشید، بدون این‌که نگران باشید طراحی شما خوب پیش رفته است یا بد یا به نظر دیگران چگونه خواهد بود. شما لحظه‌ای از زمان و مکان را جدا می‌کنید و در دفترتان جاودان می‌کنید.
پانویس
۱. Gabriel Campanario
۲. Rolf Potts
۳. https://www.vagablogging.net
منابع تصاویر: mhpl.shortgrass.ca و برخی تصاویر موجود در وب