نقاشی در لحظات روزمره
Saturday، ۳ Shahrivar ۱۴۰۳
در بعدازظهر اولین روز شهریور به دیدار موسی ربانی، معمار و نقاش، در استودیوی شخصی او رفتیم و از فرصتی که در اختیارمون قرار داده بود استفاده کردیم تا بیشتر از تجربیاتش درباره نقاشی و دفترهای ُبن بدونیم. گزیده‌ای از این گفت‌وگوی جالب رو در ادامه با شما به اشتراک میذاریم:
- تجربه‌ٔ شما در استفاده کردن از دفترهای بُن چطور بوده؟ آیا این دفترها برای شما مناسب هستن؟
من با توجه به این که خودم دفتر می‌سازم، چون بعضی وقت‌ها یه کاغذ یا مقوایی تو بازار هست که ازش دفتر نیست، برای همین خودم ترجیح می‌دم گاها کاغذ بخرم، برش بدم و صحافی کنم اما تعصب خاصی روی دفترهای خودم ندارم…
دفترهای بُن رو اولین بار که دیدم خیلی خوش‌ساخت به نظرم اومد. از اون جایی هم که ما معمارها روی دیتیل، نظم و مرتب بودن هر چیزی حساسیت‌هایی داریم این دفترها خیلی جالب بودن برام. دفترهای بُن شاید جزء اولین دفترهایی بودن که من سعی می‌کردم منظم پرشون بکنم. انگار آبجکتی هست که با ارزشه و در انتها هم باید اون ارزش حفظ بشه و خیلی توش کثیف‌کاری نکنی. البته خیلی وقت‌ها من نمی‌تونم جلوی این مسئله رو بگیرم ولی راه حلی که برای خودم گذاشتم اینه که نقاشی‌هامو مرتب از سمت راست شروع بکنم، اتود زدن‌ها و فکر کردن‌ها و… از سمت چپ.
- توی دفترهای طراحی‌ای که داری چقدر پیش میاد که دفترت نیمه‌تموم بمونه و رهاش کنی؟
خیلی زیاد ولی در مورد دفترهای بُن تا حالا هر کدوم رو که شروع کردم تا تهش رفتم و تموم کردم. اما در مورد دفترهایی که خودم ساختم زیاد پیش اومده.
- فکر می‌کنی علتش چه چیزیه؟
حس می‌کنی که خسته شدی. اون خستگی توی دفترهای بُن هم هست ولی میگی بذار تمومش بکنم دیگه. فکر کنم برای من چندتا جنبه داره. من یه تاریخ شروع دفتر می‌زنم و شاید یه چیزیه که دو سه سال اخیر انجام می‌دم و حس میکنم که تاریخ پایان هم باید بخوره و اگر هم که قرار باشه یه دفتری نصفه تموم بشه تاریخ پایانش رو می‌زنم.
- از کدوم دفترهای ما استفاده کردی؟
۱۳۱۰ و ۹۶۰ آ۵ و ۲۷۲۱ اولین دفترهایی بودن که پر کردم. ۱۲۱۶ فقط یکی از دفترهای بُن بود که یه جایی رها شد و دیگه نرفتم سراغش. تعداد زیادی کار از توش جدا شده برای نمایشگاهم و بعد دیگه سراغش نرفتم. ۱۱۱۱ دفتریه که الان دارم توش کار میکنم. ۱۱۲۲ جلد مشکی پوستی دار دفتری بود که توی دو ساعت پرش کردم.
- با توجه به اینکه از متریال‌های مختلف به خصوص مدادرنگی و ماژیک زیاد در کارهات استفاده می‌کنی نظرت راجع به کاغذهای دفترهای ما چیه؟
کاغذ بالکی کاغذ باحالیه که من خیلی ازش استفاده کردم و چند تا دفتر بالکی هم پر کردم. نکته‌ای که داره اینه که اگر بخوای ظریف کار بکنی چون جوهر رو یه مقداری پخش می‌کنه سراغ ماژیک و جوهر و خودنویس نمی‌تونی بری مگر اینکه اهمیتی نداشته باشه برات. و اگر که از ابزار نوک تیز بخوای استفاده کنی؛ مثلا من از اتود ۰/۵ هم زیاد استفاده میکنم، باید با مراقبت و فشار کمی اون رو روی کاغذ بکشی وگرنه ممکنه کاغذ رو پاره کنه. من معمولا وقتی روی کاغذ بالکی کار میکنم مدادرنگی‌هامو نمی‌تراشم. نکتهٔ دیگه اینه که مثلا در مقایسهٔ کاغذ بالکی با اشتنباخ، روی کاغذ اشتنباخ چون میشه فشار بیشتری آورد خیلی رنگ‌ها کیفیت خوش رنگ و لعاب‌تری به خودشون می‌گیرن ولی کاغذ بالکی این ظرفیت رو نداره و پاره میشه. اما این دو مسئله توی کاغذهای ۱۲۷ گرم مولتی مدیا وجود نداره و به مشکلی نخوردم باهاش و می‌تونم نمونه‌های مختلفی از متریال‌های مختلف رو که روی این کاغذ کار کردم بهت نشون بدم.
- پیشنهاد شما برای بُن در رابطه با کاغذ و مقوا؟
سبک بودن کاغذ بالکی ویژگی باحال این کاغذه اما در عین حال چند تا چیز رو از دست داده تا به این برسه. کاغذ نازکی که بافت فشرده‌تر داشته باشه و مقاوم‌تر باشه فکر میکنم جالب باشه.
- شما هم معماری و هم نقاشی می‌کنی. چقدر از زمانت به نقاشی اختصاص داده میشه؟
هیچ‌وقت پلن این که نقاشی بکشم توی زمان خاصی رو ندارم و همیشه زمانهایی رو توی روز بین کارها پیدا میکنم و مشغول نقاشی می‌شم. تو این روزها و بخصوص یکی دو سال اخیر تایم‌های زیادی رو اختصاص می‌دم به نقاشی ولی برنامه‌ی منظمی نداره. اگر که دو سه روز درگیر نقاشی کردن نشم اصلا احساس میکنم که دارم اذیت می‌شم مثل هر کار دیگه‌ای که اگه هر روز انجامش بدی بیفته روی تکرار و بهش عادت بکنی و یهو دو سه شب انجامش ندی کلافه‌ای، مثل مسواک زدن.
- دفترها معموال چه زمانهایی همراهتن؟
من معمولا وقت‌هایی که توی استودیوی خودم هستم از دفترها استفاده نمی‌کنم و دفترها برای مواقعی هستن که بیرون از اینجام. مثال، وقت‌هایی که میرم کافه دفترها همراهم هستن.
- چطور به سراغ ساختن یک تصویر می‌ری و موضوع نقاشی‌هات رو چطور انتخاب می‌کنی؟
در حال حاضر نقاشی‌های من دو دسته‌ان. یکی دسته‌ي کارهای ذهنی و یکی چیزهایی که دوروبرم وجود دارن. نقاشی‌های ذهنی معمولا منظره‌ها و دشت‌هایی هستن که تصویرشون توی ذهنم شکل می‌گیره.
- به نظرت فضاهای ذهنی‌ای که می‌سازی چه‌جور جاهایی هستن و برای خود تو چه حس و حالی رو به همراه دارن؟
اغلب یه جاییه که به نظر هیچ کسی اونجا نیست. انگار با سرعت زیادی دور شدی، به جایی رسیدی وایسادی داری نگاه می‌کنی و قراره دوباره ادامه بدی به مسیرت. خیلی جاها هم انگار از میون همون سرعت داری نگاه می‌کنی و نشونه‌ای از سکون وجود نداره.
- مجموعه‌ای داری که توی کافه نقاشی کردی. بهونه‌ای که باعث شده هر بار که به کافه می‌ری دفترت همراهت باشه و شروع به کار کنی چیه؟
به قصد نقاشی کردن به اونجا نمی‌رم چون خیلی وقتا جواب نمی‌ده و نمی‌تونی نقاشی کنی. معمولا برای انجام کارها و پروژه‌هام با لپ‌تاپ و دفترم میرم می‌شینم شروع به کار کردن میکنم و از فرصت‌های مختلف برای نقاشی کشیدن توی دفترم استفاده میکنم و یا اگر توی اون لحظه نتونم با تمرکز کار کنم از سمت چپ دفترم شروع میکنم به اتودهای معماری زدن و درگیر پرسپکتیو شدن و با ترکیبی از خطوط یه فضایی می‌سازم. مثلا دیدم که طی هفت هشت سال گذشته حدود سیصدتا نقاشی از سام کافه کشیدم.
- کارهایی که در نمایش اخیرت با آرت‌یونیتی در فضای سام کافه بودن با همین روند تولید شده بودن یا از مجموعهٔ دیگه‌ای بودن؟
سام کافهٔ ونک به اینجا نزدیکه و من خیلی از وقت‌ها می‌رفتم اونجا و کار می‌کردم و نقاشی می‌کشیدم. چند وقت پیش که کارها رو مرور می‌کردم متوجه شدم که بیش از صدوسی تا نقاشی از سام کافه ونک رو پیش خودم نگه داشتم. خیلی دوست داشتم این کارها رو روی دیوار اونجا ببینم و با همکاری آرت‌یونیتی و مجموعه سام این اتفاق افتاد و یک هفته‌ٔ خیلی عجیب غریب و فوق‌العاده‌ای بود.
تصاویر از علی سلیمانی
- آیا با ابزارهای دیجیتال هم کار کردی؟
آره، من با Wacom Cintiq و iPad Pro طراحی کردم. اخیرا کمتر اما قبل‌تر چند تا پروژه‌ٔ تصویرسازی انجام دادم. و خیلی علاقه‌مندم به تولید تصویر دیجیتال.
- به نظرت چه تفاوتی بین کاغذ و دفتر و ابزارهای دیجیتال وجود داره؟
هنوز یه فاصله‌‌ای بین اثر گذاشتن با قلم روی ابزار دیجیتال وجود داره که به نظرم با این که این فاصله خیلی کمه ولی تفاوت خیلی زیادی ایجاد می‌کنه. نتیجه‌ی کار دیجیتال همیشه شگفت زده می‌کنه آدم رو اما فرآیند کار کردن روی کاغذ هم یه تجربه فیزیکی ارگانیکه که بسیار شگفت‌آوره. به نظرم هر دو روش تولید تصویر جذاب‌اند و هیچ‌کدوم ارجحیتی نسبت به اون یکی نداره و نمی‌تونم انتخاب کنم.
- اگر بخوای راجع به بُن نظرت رو بگی، برای تو بُن چه‌جور برندیه؟
اگر بخوام خیلی خلاصه بگم خیلی شسته رفته و کاربردیه و چیز اضافه‌ای نداره.